18 maart 2024

Column: Demo's, Shareware en… Beta's?

Ken je dat? Dat je door de supermarkt loopt, en ineens houdt iemand een schaal voor je: “Wilt u proeven!?”. En dan staan er kleine plastic shot-glaasjes op met een nieuwe smerige siroop. Of kleine stukjes stokbrood met een nieuwe kruidenkaas. Even een beetje laten proeven in de hoop dat je het volledige product koopt.

Twintig jaar geleden kreeg je bij magazine’s als PC-Zone en Official Playstation Magazine een schijfje met demo’s, trailers en andere digitale goodies. Bij gebrek aan een gigantische Steam-lijst, waarvan ik niet meer weet wat ik spelen moet, kon ik me toen de hele maand uitgebreid vermaken met één van deze schijfjes. Ik heb mijn map met demo-schijfjes er weer eens bijgepakt en afgestoft. Ik heb ze allemaal bewaard, ik heb zelfs de magazine’s nog in een krat in de kelder liggen. Het is een grote map met bijna honderd CD’s. Veel losse demo’s, maar vooral CD-Zone schijfjes die je bij de PC-Zone kreeg. Ik kies nummer 8 uit, en leg hem in de CD-lade van mijn Windows 98 retro game PC. Ik krijg niet alleen demo’s en extra levels voorgeschoteld, maar ook tools, patches, updates en drivers. Erg handig in het dail-up tijdperk.
CD-ZONE PC-Zone cdzone pczone cd zone pc zone
Ik zou vandaag een column schrijven, maar ik heb de halve middag met deze schijfjes zitten spelen. Demo’s voor bijvoorbeeld P.O.D., Shadow Warrior, Tomb Raider 3, Addiction Pinball en de originele Fallout. Ondertussen heb ik veel van de games op deze CD’s origineel of op Steam. Maar rondstoeien met vanalles uit die map is toch een flinke nostalgia-trip. Ik had 20 jaar geleden niet veel games origineel. In tegenstelling tot vandaag, kon ik toendertijd niet elke maand een game kopen, laat staan meerdere. Dit betekent dus dat ik veel games toen enkel als demo gespeeld heb. Maar het schijfje dat ik absoluut helemáál grijs gedraaid heb, is die we in 1996 bij onze PC kregen. De Games for Windows 95 CD Sampler, of Games-No Limit. Al was het alleen maar om die spectaculaire intro. Nou ja, spectaculair voor 14 jarige ik. Nostalgie is eigenlijk het enige dat ervan is overgebleven.

Shareware: gratis, maar toch niet

Maar goed, ik dwaal ontzettend af. Naast die “interactieve trailers” was er ook nog shareware. iD software en Apogee hebben het shareware model populair gemaakt begin jaren 90. Een demo was mensen even laten proeven van iets. Shareware was een volledig stuk taart, in de hoop dat je de hele taart zou kopen. Games als Commander Keen, Wolfenstein 3D en Doom maakte goed gebruik van dit model. Deze mocht deze mocht je vrij kopiëren en delen met vrienden, collega’s, etc. Al snel werd op veel kantoren Doom gespeeld als de baas even niet keek. Waarom verspreidde iD zo’n groot deel van de game? Ten eerste was een investering om een game op de schappen te krijgen erg hoog. Als mensen de games vrij mochten kopiëren, werd er een hype gebouwd. Zeker als ze zo goed zijn als vroege iD games. Vanaf Doom II kwamen iD games pas in de schappen, maar Doom II en Quake kregen wel nog een shareware release.
teaser id software
Stiekem kreeg je dus toch niet de hele game, maar slechts het eerste hoofdstuk. Het was echter wel een hoofdstuk met maar liefst 9 levels. Wilde je meer, dan kon je bellen en vervolgens $40 betalen of een cheque opsturen en dan kreeg je twee extra hoofdstukken van 9 levels. Het was zeker niet verplicht, maar een echte vent deed dat natuurlijk wel.
doom dos order

Waar zijn die demo’s gebleven!?

Op moment van schrijven kwam gisteren de demo voor Forza Horizon 4 uit. Wat viel me op? Dat er uberhaupt een demo voor was. Als ik naar Xbox One kijk, staan er 51 demo’s in de Xbox store. Als ik dat vergelijk met de hoeveelheid games voor Xbox One, 1724, is dit nog geen drie procent. Het grootste deel bestaat uit race-games, indies en kleinere projecten van bekende studies. Buiten die zijn Doom, Mafia 3 en Shadow of War de enige echte triple-A titels die ik ertussen zie. Op Steam is het iets lastiger te bepalen. Over alle games (50674 stuks!) hebben 4,8 procent een demo. Als we Indies uitfileren, blijven er 20166 games over. Hier zitten 2430 demo’s bij. Dat is nog geen 1,75 procent!
En het overgrote deel had vroeger wel een demo. Alle cijfers daargelaten, zien we tegenwoordig gewoon nog maar heel weinig demo’s, laat staan demo CD’s. Vanaf 2005 ongeveer lijkt dit rap af te zijn afgenomen. Shareware zien we ook bijna niet meer, hoewel we bij episodic games nog vaak de eerste episode gratis krijgen. Vooral als de hele serie of het hele seizoen ondertussen is uitgekomen. Uiteraard moeten deze wel via een digitale store ‘aangeschaft’ worden. Shareware is dus wellicht het verkeerde woord, maar voor de gamer leidt het tot hetzelfde resultaat. Wat betreft demo CD’s was het natuurlijk de perfecte deal tussen game-uitgever en maandblad-uitgever. De eerste kreeg voordelig of zelfs gratis hun demo’s bij de consument. En de magazine’s hadden een extra incentive om gekocht te worden.
demo shareware beta

Hoe passen beta’s dan in dit hele verhaal?

Ik heb natuurlijk mijn kaarten al een beetje laten zien. Ik zie beta’s namelijk als de moderne variant van demo’s voor tripple-A games. Hoeveel games krijgen tegenwoordig al een beta? Ik heb het gevoel dat het er steeds meer worden. Op beurzen als E3 en Gamescom wordt de hype met een teaser gestart. Vervolgens wordt deze hype doorgezet middels trailers en screenshots op internet. En de laatste fase zijn de beta’s. De nadelen van een beta zijn natuurlijk dat ze maar een beperkte tijd gespeeld kan worden en dat mensen bugs tegen komen. Maar die wegen niet af tegen de voordelen. Ik noem bugs wel als nadeel, maar het is voor de uitgever een gigantisch voordeel. Tussen de beta en release is er vaak nog redelijk wat tijd voor bug-fixing. Hoe meer info ze hierover terug krijgen, des te minder kans er is op zo’n gehate day-one patch.
demo shareware beta
Buiten feedback over bugs zijn er nog meer voordelen voor een uitgever. Ten eerste, de gamer voelt zich speciaal. Deze heeft namelijk deel uitgemaakt van een groepje gamers die de game voor release hebben mogen spelen. Vooral bij closed beta’s weegt dit vaak zwaar. Ook pushen ze hierdoor day-one aankopen met bepaalde beta-extra’s. Je krijgt bij release of pre-order bijvoorbeeld een extra dog-tag, skin of zelfs wapen om je beta deelname c.q. status te tonen. De uitgever heeft tevens meer controle over de beta t.o.v. een demo. Je kan hem maar een beperkte periode spelen, hierdoor wordt extra hype gecreërd door er een evenement van te maken. Iedereen gaat in dezelfde periode op de bank of achter PC zitten. Maar als de beta voorbij is, kun je de game enkel nog spelen door de deze aan te schaffen.
Ondanks dat ik het demo-tijdperk wel mis, laat het wel zien dat de marketing-molen altijd blijft draaien.
– Lars JJ
Zijn beta’s de nieuwe demo’s? Wat vinden jullie?

Lars jj

Gamer in hart en nieren sinds 1991. Het begon met een NES maar twee jaar later kwam ik in aanraking met PC. Vanaf dat moment is dit ook mijn platform of choice. De afgelopen jaren ben ik wel weer steeds vaker op de bank te vinden met een Xbox controller in mijn handen. Command & Conquer, Forza, Half Life en Metal Gear zijn mijn favoriete franchises.

Bekijk alle berichten van Lars jj →